October 18, 2009

ՏԵՂԻ ՈՒՆԵՆԱԼԻՔԻՑ ԱՌԱՋ ԵՒ ՀԵՏՈ

Ներգավվածություն ու հիշողություն––ինչպե՞ս ներգրավել ներկան պատմական ընթացքի մեջ։ Ինչպե՞ս պատմականացնել՝ առանց սառեցնելու ու արխիվացնելու։ Ինչպե՞ս պատմել՝ առանց շարադրելու։ Երկու ժամ ժամանակ ունեմ ներգրավելու queeringyerevan-ի տեղագրությունն ու առանձին գործեր՝ հյուսելու նոր պատմություն, որը չի դավաճանի «Տեղի Ունենալիքին»։ Որոշակի սուբյեկտիվ (դիտավորյալ առաջադրած ժամանակային) ու օբյեկտիվ (տարածքային–աշխարհագրական հեռավորություն, «բլոգի պատեր») սահմանափակումներ գործադրելով՝ փորձում եմ համադրել ձայներ, պատառիկներ, ծվեններ՝ մասնակից լինելու միտումով։

Խոսիր ինձ հետ։ Պատմիր ինձ, ես կլսեմ ու կարհամարհեմ, ես կլսեմ ու կվերապատմեմ
։



կռվարար, անհաշտ շուշանը դաշտի`
որ կյանքում երբեք չէր սիրել մեկին
,
իր խռովահույզ սրտում միշտ վշտի

մրրիկն էր կրել անձայն անմեկին:



կռվարար, անհաշտ շուշանը դաշտի`
որ կյանքում երբեք չէր սիրել մեկին
,
իր խռովահույզ սրտում միշտ վշտի

մրրիկն էր կրել անձայն անմեկին:

Վերանայում եմ, վերամշակում, վերախմբագրում, վերաբերվում...ինչպես մոնտաժող, ինչպես DJ, կոլաժիստ... mix, remix, recycle... recycle bin, garbage can of history...

Բայց . . . բայց . . .
1. "Մաման ու Ես" ––Լուսինեն ասում է, որ փոխում է ազգանունը, իսկ ես մտածում եմ՝ ու՞մ է պետք ազգանունը, լուսանկարը բավական է։ Ազգանունը նույնացման հենց այն եզակի մեխանիզմն է, որ ապանույնացման հնարավորություն չի պարունակում։ Ո՞վ է Լուսինեն՝ Թալալյանը, Դավիդյանը, նկարի միջի երեխա՞ն, թե՞ ճանապարհաբաժանի մեջ տեղավորված ու անսահմանորեն երկատված մարմինը։ Մայրը նայում է ֆոտոխցիկին, իսկ արդեն Լուսինե դարձած երեխայի հայացքը խուսափում է օբյեկտիվի հետ բախվելու բռնությունից, ապագա պատկերի հետ նույնացումից։ Սա այն է, ինչ հավանաբար կարելի է անվանել սուբյեկտի ավելցուկ, այն մնացորդը, որ լպրծուն է, որ այնքան սուբյեկտ է, որ նույնիսկ սուբյեկտ էլ չէ։
Էսպես որ շարունակվի, ամբողջ բլոգը կվերագրեմ -- մի կույս, մի մաքուր, մի սուրբ տեղ չի մնա։ Երևի պետք է ընտրություն անել։

Me and mom

Me and մաման

Es u maman

«Սպասիր, սպասիր,—1990-ականներին գրքերն այվում էին այլ հմտությամբ, վառվում էին տխրաշուք մի այլ լռությամբ, այնպիսի լռություն որն անծանոթ էր մեզ, ու ոմանք ակնկալում էին տեսնել միևնույն կարմրավուն լեզուները, շնչել միևնույն ծուխը որ համբարձվում էր տպված էջերից, զգալ այն նույն ջերմությունը որ տարածվում էր 1966-ի այրվող այգեստաններից: Բայց գրքերը երբեք նույն ձևով չեն այրվում, սպասիր, սպասիր,—այս դեպքում ինչու է անհրաժեշտ կրկնությունը, և ինչ է այն բացահայտում:»

Ցավոք անհնար է բլոգն այրել, կարելի է այն միայն վերացնել՝ առանց այրման փորձառության...էս դարում նույնիսկ պիրոմանյակ չես կարող լինել, քեզնից խլել են նույնիսկ ոչնչացման փորձառությունը, ընթացքին ականատես լինելու հաճույքը։
-- 30-րդ րոպեին կարծես ինքնագլուխ պրոյեկտս սկսում է թեմատիկ առանցք գտնել՝ հայացքի բռնություն, հայացքից խուսափում, հայացքների խիազմիկ հանդիպում ու խուսանավում բլոգի թափանցիկ պատերի ներսում։ Տեսնես բլոգի պատերը կայրվե՞ն, սեյսմակայու՞ն են, երկրաշարժի ու ջրհեղեղի կդիմանա՞ն, Արմագեդոնին ու վախճանաբանական ուրիշ առասպելների կդիմակայե՞ն։


"չգիտես արդյոք նկարի կերպարն է (հեղինակը) գտնվում ակվարիումի ներսում ու դիպչում իր սահմաններին, թե դու ես ներսում ու նա` (ուրիշը) հպվում քո սահմաններին . . թե դու ինքդ վերածվում ես դառնում ես այդ սահմանը ու հպվում ինքդ քեզ հետ: չգիտեմ . . հզոր է --"
--- break - Ericn asum e` gnank marojni arnenk, isk es marojni chem sirum...բայց երևի մի 10 րոպեով որ դուրս գամ, էս մոծակները դադարեն կծել... բայց մյուս կողմից էլ՝ կխախտեմ իմ իսկ դրած սահմանափակումները, բայց ինչպես ասում են՝ մաքուր ստեղծագործությունը լիբերալ–բուրժուական, մարքսիստ–պոզիտիվիստական առասպել է։ Որեմն պաղպաղակը հակաբուրժուական քաղցրավենիք է։
Խոսիր ինձ հետ։ Պատմիր ինձ, ես կլսեմ ու կարհամարհեմ, ես կլսեմ ու կվերապատմեմ։

45-rd rope - GOLLL!!!!

Մոռացա նշել, որ այլ սահմանափակումներ էլ եմ դրել՝ չնշել Վահանին, չխոսել Գալիս եմ Մոտդ, Որ Հետդ Չլինեմ–ից (լսել ես՝ էս Երևանում վերջին քֆուրն է դարձել), անպայման հիշել ու արժանին մատուցել Շուշանիկ Կուրղինյանին, գտնել Որտեղի տեղը`


2. բայց Լուսինեն ու Արփին չեն թողնում, որ բաժանման ու մերձեցման դիալեկտիկան մոռանամ։





















Մինչև ժամը լրանալը՝ մնաց հիշենք Շուշանիկ Կուրղինյանին։

5 comments:



Մյուս կողմից.... Պետք է նկատի ունենալ, որ ոչ միայն մոռանալն է գաղափարաբանությամբ ծանրաբեռնված գործընթաց, այլ նաև հիշելը – ֆեմինիստական ռեվիզիոնիզմը նույնպես գաղափարաբանություն է, ու պետք է սա նկատի ունենանք, եթե ուզում ենք հիշել։ Նաև պետք է նկատի ունենալ, որ հիշողության ինստիտուցիոնալացումը, ռիտուլացումը (ինչպես արձան, շիրմաքար կառուցելը, գերեզման այցելելը, մոմ վառելը) նախ և առաջ մոռացության նախապայման է։ Երբ տուրք ես մատուցում նյութականացած հիշողությանը կամ դրա նշանին, ապա առաջին հերթին մաքրում ես ինքդ քո խիղճը անցյալի առջև, իսկ մաքուր խիղճ ունենալը նշանակում է մոռանալ...

Shushan A. said...

համամիտ եմ. "զարուբյանի կանայք" վեպը ահա այսպես պիտի ավարտվեր. երեք հոգի ուզում են գիշերով տեղահանել կուրղինյանի տապանաքարն ու փտած դագաղը և տեղափոխել պանթեոնի ցանկապատների միջով` ներս (քանի որ այդ երեքը հենց նույն իդեալոգիայի կառույցներն են (համարելով որ ներսում գտնվելը ավելի իմաստալից է ու գնահատելի) ու չեն հասկանում կամ չեն պատկերացնում որ գերեզմանոցային տարածքն ու պանթեոնի հասկացությունը նույնպես ինչ-որ իդեալոգիայի կառույց է ու ինքն իրենից իրոք որ ճշմարտություն կամ իրականություն չի ներկայացնում) և ահա երբ նրանք գողեգող մոտենում են կուրղինյանի արձանին, իրենց ընկերներից մի քանիսը պարզվում է որ արդեն այնտեղ են և գինի են խմում որ ուժ հավաքեն գերեզմանը փորելու նպատակով. սիրային վիճաբանություն է տեղի ունենում. կամ թե ինչ-որ մեկը, արբած, սկսում է բարձրաձայն արտասանել կուրղինյանից տողեր ու պանթեոնի պահակը -- չգիտեմ երևի ձեռքին մի մեծ դուբինկայով -- գալիս է և վերջ տալիս գինարբուքին . . կամ էլ այսպես. սկսում են գերեզմանը փորել ու հայտնաբերում որ ոչ մի դագաղ էլ չկա, քանի որ կուրղինյանի զավակները չէին համաձայնվել որ նրան թաղեն ինչ-որ այգում, իր ընտանեկան գերեզմանոցից դուրս . . ինչևէ. ամեն դեպքում գործը ձախողվում է քանի որ ինքը գաղափարը` թե ով տեղ ունի պանթեոնի ցանկապատի այս կողմում` ներսում կամ այն կողմում` դրսում, ինքը աբսուրդ գաղափար է, ու այսպիսով` կորցնում է իմաստը . . բայց ավարտին դեռ շատ կա ու այս պահիս վեպը մի քիչ անկանոն ձևով է զարգանում . . ինքս էլ չգիտեմ թե ինչ է լինելու վերջում . .


Super:)))

lusine said...

myus koxmic tarberutyun ka uxaki moranalu u gorcoxutyan mej vory tanum e moracutyan vorovhetev amen artasanvac bar kam grvac teqst, patker nuynper moracutyan akt e.

Lara A. said...

payts ardyoq petq e iran teghapokhel myus koghm?
"how different it is to read from her perspective
how hard sometimes, it’s true
but the view from the front of her house
is an expansive field of marigolds
the photographs of our stories
form a path we can follow
but don’t forget to leave new ones behind
because the memories you came from
were the first gifts you ever received."
3. Հայացքի խզում––

Լուսանկարը հրաժարվում է պատմության ճշմարտությունն ասելուց, իսկ Լուսինեն ներկան տեղափոխում է անցյալի մեջ։ Ի վերջո, պրակտիկայով արված վերջին ֆոտոներն ինձ ստիպեցին մտածել, որ մենք յուրաքանչյուր ժամանակաշրջան պատկերացնում ենք իր ներկայացուցչությամբ, իսկ ավելի ճիշտ՝ իր ֆակտուրայով։ Ի դեպ, ֆակտուրա ասելով նկատի ունեմ ռուս կոնստրուկտիվիստների ընկալումը. ֆակտուրան ոչ թե նյութի սուբյեկտիվ ընկալումն է, այլ օբյեկտիվ, ներքին որակը։ Հիմա գնա ու գտի պատմության օբյեկտիվ, ներքին որակը։ Ինչևէ, էս ֆոտոները ներկան սառեցնում են 50-ականների մեջ... իսկ կարո՞ղ է ներկան 50-ականներից առաջ է եղել։ Երկու լուսանկար՝ մեկը Լուսինեն է նկարել 2009-ին PRAKTIKA-ով, իսկ մյուսի հեղինակն անհայտ է, ժամանակն անհայտ է, դիտավորությունն անհայտ է... (Lomo Lyubitel')
 

Էսքանը հասցրեցի... եկեք ավելացնենք, մեկնաբանենք, խմբագրենք, հա՞։

1 comment:

  1. անժելան գրում է. "Լուսինեն ասում է, որ փոխում է ազգանունը, իսկ ես մտածում եմ՝ ու՞մ է պետք ազգանունը, լուսանկարը բավական է։ Ազգանունը նույնացման հենց այն եզակի մեխանիզմն է, որ ապանույնացման հնարավորություն չի պարունակում։ Ո՞վ է Լուսինեն՝ Թալալյանը, Դավիդյանը, նկարի միջի երեխա՞ն, թե՞ ճանապարհաբաժանի մեջ տեղավորված ու անսահմանորեն երկատված մարմինը։ Մայրը նայում է ֆոտոխցիկին, իսկ արդեն Լուսինե դարձած երեխայի հայացքը խուսափում է օբյեկտիվի հետ բախվելու բռնությունից, ապագա պատկերի հետ նույնացումից։ Սա այն է, ինչ հավանաբար կարելի է անվանել սուբյեկտի ավելցուկ, այն մնացորդը, որ լպրծուն է, որ այնքան սուբյեկտ է, որ նույնիսկ սուբյեկտ էլ չէ։"

    ազգանունը հավանաբար "պետք չէ" օբյեկտի վերածված արվեստագետին, որն ասես զրկվում է ազգանուն փոխելու (ինքն իրեն անվանելու, ներկայացնելու) իր փորձից, ու փոխարենը անվանվում պատմաբան/քննադատի կողմից ("կարելի է անվանել սուբյեկտի ավելցուկ") քանի որ, ինչպես թոնի մորիսոնն էր գրում "beloved"-ում. "definitions belong to the definers -- not the defined" (սպիտակամորթ ուսուցիչը պատժում է իր սևամորթ հպատակներից մեկին, գողության ու գեղեցիկ ստի համար), բայց գրքում հարցը մեկ այլ ձևով է դրված.

    Ո՞րն է տարբերությունը, հարցնում եմ: Ո՞րն ես նախընտրում` Դավիդյա՞ն, թե՞ Թալալյան: Նա պատասխանում է, արտոնությամբ, ասում է որ տարբերությունը նախընտրելու մեջ է, այն որ գտել է նախընտրելին, գիտի թե որն է իր նախընտրանքը:

    չգիտեմ . . եթե սա կարելի է համարել մեկնաբանություն, խմբագրություն, ավելացում, թե գուցե վերանայում, վերագրում, վերաիմաստավորում, ընդհատակում . .

    ReplyDelete