Տարօրինակելով Երևանը: առաջին հատված «Զարուբյանի կանայք» գրքից

June 27, 2008

առաջին հատված «Զարուբյանի կանայք» գրքից

1.

Երբ փողոցները վերանվանվում են ու երբ նրանց անունները փոխվում են մի անունից մեկ ուրիշը, երբ ինչ-որ մի օր ինչ-որ մի նախարարությունում ինչ-որ մի փոխնախարար ստորագրում է ինչ-որ մի փաստաթուղթ ու ինչ-որ մեկ այլ գրասենյակում, որ հավանաբար գտնվում է քաղաքապետարանի երկրորդ կամ երրորդ հարկում, ինչ-որ մեկ այլ (անանուն) քարտուղար կնքում է այդ փաստաթուղթն իր կապույտ կնիքով, որի մեջ տպագիր տառերով գրված է մի պարզ հրահանգ, կազմված պարզ բառերից, որոնք իրենցից իրոք որ ոչ մի հեղափոխական բան չեն ներկայացնում, այլ պարզապես կրում են պարզագույն հաղորդում. այսինչ փողոցը վերանվանվում է Զարուբյանի, ու մի նոյեմբերյան օր փողոցը որ գրեթե յոթանասուն տարի շարունակ կրել էր մեկ այլ անուն, հանկարծ վերանվանվում է ոչ թե Եսայանի կամ Կուրղինյանի կամ Տյուսաբի կամ որևէ այլ անվան, այլ հենց Զարուբյանի, վերանվանվում է մեկ օրվա ընթացքում երբ տվյալ փողոցի մայթերին աճող ծառերը ըստ սովորույթի փոխում են իրենց գույները ու ոմանք արդեն տերևաթափ եղած լինելով մերկացնում են փողոցի անվան ցուցանակը, հանկարծ մի օր հարևանության մեջ մեկը նկատում է որ տերևների հետևում թաքնված (սպիտակ ժանգոտած) ցուցանակն այլևս չի կրում ծանոթ անունը, ու Պլեխանովի անվան փոխարեն հայտնվում է մեկ այլ անուն, որ նույնպես բաղկացած է ութ տառերից, ութ պարզագույն տառեր որ միասին կազմում են ինչ-որ մեկի անունը. ծագում է մի հարց:

Ժուրնալիստը գրում է լրատվական հոդվածներ ու հետո դրանք անվանում պատմվածքներ, որտեղ նա ընդօրնակում է կյանքում տեղի ունեցող իրական միջադեպեր, լի բովանդակալից ու անհեթեթ դեպքերով, մի խոսքով` (առօրյա) նորությունների կրկնություն, որտեղ էական է բովանդակությունը, որտեղ առանց բովանդակության կորում է հոդվածի էությունը, բայց ժուրնալիստը պնդում է իր տեսակետը, նա գրում է համառորեն, նա տեղ է պահանջում գրականության էջերում:

Որն է այս տեղահանված նախադասության իրական հասցեն. այն նախատեսված չէր գրքի բացման համար:

Եթե նախադասությունը նախապես դասվելու է, ապա այն դասվելու է ում համար և արդյոք կարելի է փոխել այդ դասվածքը, կարելի է նախադասության դասվածքը վերադասավորել այնպես որ այն դառնա հետադասություն, կամ նույնիսկ միջադասություն: Եթե բոլորովին վերադասենք այն ինչ նախադասվել է մեզ համար, արդյոք կկորցնենք նախադասության բովանդակությունը, արդյոք կկորի դեպքերի շարանը, որ այդքան կարևոր է ժուռնալիստի հոդվածում որ այժմ նա գոհունակությամբ անվանում է «Կարճ պատմվածք»:

Ու վերջերս գրական կառուցողական սկզբունքները հիմնվում են միայն առօրյա կյանքի տարրերի վրա: Թերթերն ու ամսագրերը մեզ միշտ էլ հետաքրքրել են -- տարիներ շարունակ, բայց մասնավորապես այսօր գրականությամբ զբաղվողներն «անճարակ հետաքրքվածություն են» ցուցաբերում դրանց նկատմամբ: Այս կարծիքն իհարկե նոր չէ, այն կրկնում է 1924ին Յուրի Տինյանովի արտահայտած հարցը. ինչ է գրական փաստը:

Եթե գիրքը, այսինքն գրերը, կամ գրերով արտահայտված միտքը, որ նախադասվում ու վերադասվում է, անընդհատ, առանց շեղվելու և առանց կտրվելու, կրկնվելով, մոռացվելով, շեղվելով, հետադասվում է, մոռանալով նախադասության նախնական ուղղվածությունն ու բովանդակությունը, հակադասվում, անցան տարիներ, գիրքը հիմնված է մի նախադասության ու անվերջ վերադասությունների վրա. նրա հասցեն` Զարուբյանի 34:

Լուսինե

Զրուցելով անցնում ենք Սայաթ-Նովա փողոցը. մեքենաները տեղ չեն տալիս, բայց նա հանգիստ քայլերով, մի ոտքը կախ գցելով ու դեմքը արևին տված պինդ բռնում է ձեռքս ու (մեքենաները կատաղած սուրում են մեզ վրա) մի թեթև ձախ-աջ նայելով, անվնաս մեզ հասցնում փողոցի մյուս կողմը:

Խախտումը կապված չէ երթևեկության կանոնների հետ:

Արիստոտլը Պոետիկայում գրում է ողբերգության կերպարների մասին, մատնանշելով որ գոյություն ունեն կերպարներ ստեղծելու չորս նախապայմաններ. առաջինն այն է, որ կերպարները լինեն բարոյապես ճիշտ, ճշտապահ, ճշտախոս, ու քանի որ կանայք այնքան էլ ճշտապահ ու ճշտախոս չեն, ուրեմն լավ հերոսի դեր չեն կարող ունենալ: Երկրորդ` որ կերպարները լինեն առանձնահատուկ, օրինակ կարելի է կերպարին բնօրոշել իր առնական առանձնահատկություններով, բայց դա վայել չի լինի, ավելի ճիշտ չի բնօրոշի կնոջ կերպարին, այսինքն, օրինակ, եթե ողբերգության կերպարներից մեկը (կին) ինչ-ինչ պատճառներով հագնի տղամարդու տաբատ ու փողկապ, ասենք, պատկերացնելու համար սև տաբատ ու գծավոր փողկապ (սա իհարկե միայն ենթադրության համար), ապա ըստ Արիստոտլի դա կլինի անընդունելի, մի խոսքով` վատ: Երրորդ` կերպարներին տալ իրական շունչ, շնչավորել կենսականությամբ, և չորրորդ` որ կերպարները լինեն համատեղելի ու հետևողական:

Բայց այստեղ անհրաժեշտ եմ համարում հիշեցնել քեզ, սիրելիս, որ այս գործն իրենից ողբերգություն չի ներկայացնում:

Այսօր Լուսինեն գրասենյակ է բերում կրկեսի մի շարք աթոռներ, չգիտեմ որտեղից է գտնում, ինչպես է բերում, դռների միջով ինչպես է անցկացնում. չգիտեմ. բայց այսօր մտնում եմ գրասենյակ ու տեսնում աթոռների շարքն ու պլասմասե ձի, որով երեխաներն են խաղում, պտտվող փայտե կարուսելի մի սևուկ ձի: Մեծ սենյակում:

Կինն ու խմբագիրը.

Նստած են սրճարանի ներսում, ապակեպատ մուտքի աջ կողմում: Ամեն անգամ երբ բացվում է դուռը, արանքից փչում է սառնոտ, ձյունախառ քամի. պատին փակցված են հին պլակատներ:

-- Արաքսի կերպարը չեմ հասկանում. չափազանց անկյանք է. խանգարում է կենտրոնանալ մյուսների վրա:

-- Վեպը նրա մասին չէ,-- պատասխանում է կինը:

Խմբագիրը շարժում է մոխրագույն գլխարկը, հետո ավելի իջեցնում ճակատին ու խռոված նայում անցուդարձող մարդկանց կաշկանդված, մրսող մարմիններին:

Երբ Լուսինեն ուզում է (փորձում է) ինչ-որ բան ինձ հաղորդել, (օրեր շարունակ մտապահությամբ տարված վերջապես պատմում է մի պատմություն, անկապ, որից ես պիտի փորձեմ հասկանալ, գուշակել, հասկանալ, թարգմանել, հասկանալ, թե ինչ է ուզում արտահայտել, ինչ է ուզում ասել, որ անհնար է ուղղակիորեն, անմիջապես հաղորդել) նա պատմում է մի պատմություն, շեղակիորեն:

Մի օր, զայրացած մի մարդ հորը քարշ է տալիս իր այգու ցանկապատից դուրս:

(Կանգ առ, վերջապես բղավում է ծեր մարդը, ուժասպառ եղած. Ես հորս ցանկապատից այն կողմ քարշ չէի տվել:)

Դժվար է հաղթահարել այն խառնվածքը, որով ծնվում ենք: Երիտասարդ տարիքում փորձում ենք լինել բարեհոգի, ճիշտ, ու չկա առավել անհանդուրժելի բան, քան երբ տեսնում ենք (մեծատառերով հղկված) մեր իսկ թերություններն ուրիշի մեջ ու ներքուստ սկսում խանդավառությամբ պայքարել դրանց դեմ: Սակայն անցնում են տարիներ, մեծանում ենք, ու տեսնում որ այս մեր թերությունները բոլոր մյուս արատներից ամենա-անվնասն են, այո, նույնիսկ ինչ-որ տեղ հմայք էլ ունեն ու հաճելի հատկանիշներ, և մեր պայքարն ընդդեմ դրանց կամաց-կամաց հանգչում է:

Նա թափ է տալիս փոշին իր սև տաբատից, ուղղում գծավոր փողկապը:

Ես կիսանստած դիտում եմ նրա շարժումներն ու գրի առնում ամեն բան:

Ու նա գտնում է ինձ այդպես կիսահենված աթոռներից մեկի վրա (կիսանստած), ու բարձրաձայն բարձրախոսով հաղորդում, որ ուզում է աթոռների այս շարքը տեղահանել ու տանել գրասենյակ:

Ես մի քանի րոպեով կիսանստած, կարմիր շալովս փաթաթված, իսկ այնտեղ, կրկեսի բակում, շատ ցուրտ է նոյեմբերին, ու այդպես շալն ուսերիս գցած, Հեղինեի պես կիսահենված սպասում էի:

Սպասում էի թե ով ինձ առաջինը կգտնի, ով կբերի տուն:

—

1 comment:

լուսինե թալալյանSaturday, June 28, 2008 12:30:00 AM
ես շատ եմ սիրում քու գրացները)
ReplyDelete
Replies

Add comment

Subscribe to: Post Comments (Atom)

/ՏԱՐ/-ի ստուգաբանությունը

ա) ՏԱՐ, ածական 1. Հեռավոր, օտար։ Ուսման գնաց նա տար աշխարհ, միշտ կարոտ էր մեր օգնության (Ռ. Պատկանյան)։ 2. Հեռու։ Չկա մոտ ու տար, չկա վեր ու ցած (Հովհ. Թումանյան)։

բ) ՏԱՐ, մասնիկ՝ հեռու, զատ, բաց, արտաքո, դուրս և այլ նշան., որով կազմվում են բազմաթիվ բաղադրյալ բառեր (տարաշխարհիկ, տարանցիկ, տարագնա, տարաբնակ, և այլն)։

ՏԱՐԱԲԵՎԵՌ, ա. Տարբեր բևեռներ ունեցող, հակադիր բևեռներ ունեցող։

ՏԱՐԱԴԵՊ, 1. ա. Անժամանակ, ժամանակին ոչ հարմար, անհարմար՝ անհամապատասխան ժամանակ, պատահած, կատարված։ 2. ա. Չսպասված, անակնկալ, անսպասելի։

ՏԱՐԱԴՐԵԼ, եցի, նբ. Տարբեր տեղերում դնել, տեղաբաշխել։

ՏԱՐԱՁԱՅՆ ա. 1. Որևէ բանի հետ չհամաձայնող, անհամաձայն։ Հայրը զավակին առջև տարաձայն ըլլալու չէ անոր մորը՝ նույնիսկ եթե մայրն անիրավությամբ վարած ըլլա տղուն դեմ (Հ. Պարոնյան)։ 2. Իրար հակառակ, ոչ միատեսակ, բոլորովին տարբեր։ Մեծ այդ ճակատամարտի մասին մեր ձեռքը հասել են երկու տարբեր հաղորդագրություններ, որոնք հիմնված են երկու տարաձայն ավանդությունների վրա՝ հռոմեական և փոքրասիական (Հ. Մանանդյան)։

ՏԱՐԲԵՐ, ա., մ. 1. Ուրիշ, այլ։ Գոհ էր անչափ նաև Շուշանիկը, բայց բոլորովին տարբեր պատճառով (Շիրվանզադե)։ 2. Ոչ միանման, իրար ոչ նման, տարբերվող, զանազանվող, ուրիշներին ոչ նման։ Որքան տարբեր էր այս տղան ուրիշ տղաներե (Գ. Զոհրապ)։ 3. Զանազան, այլևայլ։ Նրանք (գրքերը) շատ են ու բազմապիսի, տարբեր ու գունագեղ, ծնված զանազան դարերում ու երկրներում (Ե. Չարենց)։ 4. Առանձին, անջատ, զատ, ջոկ, մի առանձին ինքնուրույն ամբողջություն կազմող։ Երկու տարբեր ժողովուրդ էին ու տարբեր էին նրանց լեզուն, սովորությունները, անունները (Ա. Բակունց)։

ՏԱՐՕՐԵՆ, ա. Արտասովոր, արտակարգ, տարօրինակ։ Սակայն որսորդները տարօրեն վիճակի մեջ էին։ Նախ բոլորը շատ ավելի ցեխոտված էին, քան լինում է նման որսերի ժամանակ (Դ. Դեմիրճյան)։

ՏԱՐՕՐԻՆԱԿ, ա., մ. 1. Անսովոր, զարմանալի։ Մի պահ գտնվում էինք այդ տարօրինակ երգի ազդեցության տակ (Ավ. Իսահակյան)։ 2. Խորթ, օտարոտի։ Մի անգամ էլ, երբ Թառլանը ձուկն էր բռնում, մի տարօրինակ անծանոթ զգացմունք տիրեց նրան (Հովհ. Թումանյան)։ 3. Անհասկանալի, անբացատրելի։ Ինչ տարօրինակ է մարդը շինված. հույս ունի դեռ, երբ բնավ էլ հուսալու տեղիք չկա (Ավ. Իսահակյան)։

ՏԱՐՕՐԻՆԱՊԵՍ, մ. Տարօրինակ կերպով։ Գաղտնի ոստիկանը երբ երիտասարդին քովեն տեսավ, տարօրինապես գրգռված էր (Ե. Օտյան)։

Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, չորրորդ հատոր, Տ տառը կազմեց՝ Ա.Ս. Հակոբյան, Հայկական ՍՍՀ ԳԱ հրատարակչություն, 1980։

Նկարագիր՝ ՏԵ կոլեկտիվի 2013-14 թթ. իրականացրած արվեստի միջամտությունների կատալոգ, որը ներառում է լուսանկարներ, գրաֆիկական աշխատանքներ, գրաֆիտի, ֆիլմերից կադրեր, արխիվային նյութեր, և տեքստ, ինչպես նաև նոր գործերի շարքը տեղեկացրած և դրդած այլ տեքստեր։
Հրատարակման ամսաթիվ՝ նոյեմբեր 1, 2014։
Երկլեզու՝ հայերեն և անգլերեն։

Description: A catalog of art interventions committed by Queering Yerevan Collective between 2013-14 within the scope of the project titled “In and Between the (Re)public” as well as other texts that have informed and motivated these new works.
Publication Date: November 1, 2014.
Languages: Armenian and English.

Նկարագիր՝ «Տարօրինակելով Երևանը» շարժումը ձևավորած տեքստերի ու արվեստի գործերի կատալոգ։ Ներառում է տարբեր ցուցահանդեսների և տեղի ունենալիքների փաստագրություն, լուսանկարչություն, քննադատական տեքստեր, փորձարարական գրականությունից հատվածներ, «ՏԵ» բլոգից նյութեր, և 2007-2011թթ. նամակագրություններ։

Հեղինակներ՝ արվեստագետներ, գրողներ, մշակութային քննադատներ և գործիչներ, ովքեր առնչություն են ունեցել «Տարօրինակելով Երևանը» շարժմանը։

Հրատարակման ամսաթիվ՝ նոյեմբեր 21, 2011։

Երկլեզու՝ հայերեն և անգլերեն։

Նախագծի մասին ավելին իմանալու համար սեղմեք այստեղ։

Գիրքը Ամազոնից պատվիրելու համար սեղմեք այստեղ։

Description: A catalog of art works and texts that have shaped the Queering Yerevan movement. It includes documentation from various exhibitions and art happenings, photography, critical texts, excerpts from experimental writing, fragments from the QY blog, and email correspondence from 2007-2011.

Contributors: Artists, writers, cultural critics, and activists who have worked or associated in some capacity with the QY movement.

Publication Date: November 21, 2011.

Languages: Armenian and English.

Click here to learn more about this project.

Click here to order a copy from Amazon.

հանրա(պետության) մեջ և միջև} {in and between the (re)public

January 1, 2013 – August 1, 2014

The Republic can be viewed as a mode of transition from the communist rule to a post-communist phase, especially with the springing up of new (in)dependent nation-states after the break-up of the Soviet Union. But what or who are the “publics” on which the (Re)public is based? Historian Joan Landes finds an etymological connection between “public” and “pubic,” marking the public sphere as gendered – for subjects who qualify to speak by ownership of a penis. The conventional binary opposition to public has been the private, but is the private not already included within the aggressive forms of privatization of the Republic? Private/public as distinguishable sites within the Republic are both fantasy through a kind of Deleuzian lens of the virtual – always referring to one another, distinguishable only in their discernible indiscernibility. Anthropologists Susan Gal and Gail Kligman refer to privates and publics in the post-socialist era as fractals – the privates within the publics within the privates and so on, wherein each fragment of the Republic is an image of private and public on larger and smaller scales. The images are multiplied within one another, containing and reproducing each other ad infinitum.

The Republic has been hegemonically designated as singular – both in form and in content. There is the Republic – the idealized structure of modern statehood to which all nations must aspire. And there is the Republic, “our” nation, “our” people as one collective body (fascism propagated by slogans such as “One nation, One culture” that canonize the “proper” and regulate possibilities within a cultural landscape). Within both singularities of the Republic, any notion of “public” is rendered meaningless through an oligarchy’s appropriation of the commons, forced mass migration, unprecedented levels of unemployment, and the draining from the population voices of resistance. But (re)-p-u-b-l-i-c-s are also in and between language that separates rather than unites, that foreignizes rather than domesticates. And there is, of course, time and displacement – as modernity epitomized by the concept of “now” is also characterized by forceful and constant revisions. Within this “new” era of “~~Republicanism~~” and “~~Democratization~~,” how can we discuss the specificity of the impact on bodies, on language, on memory, and the interfacial affective realm of the (virtual) embodiment of inbetweenness? How can the publics (de)scribe and reinscribe spaces through which to continue meaningful production of disc(our)ses?

Click here to see the happenings of this intervention.

տարօրինակելով թարգմանությունը} {queering translation

July 31 – August 1, 2010
Zarubyan 34, Yerevan

Translation looms large among the cultural practices that at once join and separate us. We use intralingual translation to interpret verbal signs by means of other signs of the same language, we depend on interlingual translation to interpret the verbal signs of a foreign language, and we rely on intersemiotic translation to interpret verbal signs using signs of nonverbal sign systems. And yet, while other reflexes of thought are interrogated and revealed as situated knowledge, the assumption that cultural differences are bridged easily and transparently remains undisturbed. How can we critically engage with and pay more attention to the processes of such bridging? How can we problematize conceptions that render translation as objective and value-free? The effects of translation are felt both in the domestic and the foreign cultures, as, on the one hand, translation wields enormous power in the construction and representation of foreign entity, and on the other hand, translation enlists the foreign text in the development and revision of domestic values.

Because meaning is an effect of relations and differences among signifiers along a potentially endless chain in the Derridean sense, it is always differential and deferred, never present as an original unity. As a result, a translated text (cultural artifact) is the site of many different semantic possibilities that are fixed only provisionally in a certain translation based on varying cultural assumptions and interpretive choices, in specific social situations, in different historical periods.

Situating our inquiry in the crossings of the dominant post-Soviet culture in Armenia, queer spaces, and translation as a mode of subversion, we propose an examination of “foreign” or “queer” texts and cultural objects that violate, disrupt and revise dominant conceptual paradigms, research methodologies, and cultural practices in the parameters of the familiar, the habitual, or the homely. Coming from a slightly different angle, translation as a method of defamiliarization can be compared to the Butlerian conception of drag, which in its performativity complicates, parodies, and denaturalizes “reality” and its norms that standardize gender and sexuality. The purpose of such translation is to expose that what we come to understand to be “real,” “original,” or naturalized is, in fact, a changeable and revisable reality.

Click here to see the happenings of this intervention.

ԶՎԱՐԹ ԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆԸ} {DIE FRÖHLICHE WISSENSCHAFT

WE HOMELESS ONES.—Among the Europeans of to-day there are not lacking those who may call themselves homeless ones in a way which is at once a distinction and an honor; it is by them that my secret wisdom and gaya scienza is especially to be laid to heart! For their lot is hard, their hope uncertain; it is a clever feat to devise consolation for them. But what good does it do! We children of the future, how could we be at home in the present? We are unfavorable to all ideals which could make us feel at home in this frail, broken-down, transition period; and as regards the "realities" thereof, we do not believe in their endurance. The ice which still carries has become very thin: the thawing wind blows; we ourselves, the homeless ones, are an agency that breaks the ice, and the other too thin "realities" . . . We "preserve" nothing, nor would we return to any past age, we are not at all "liberal," we do not labor for "progress," we do not need first to stop our ears to the song of the market-place and the sirens of the future—their song of "equal rights," "free society," "no longer either lords or slaves," does not allure us! We do not by any means think it desirable that the kingdom of righteousness and peace should be established on earth (because under any circumstances it would be the kingdom of the profoundest mediocrity).—F. Nietzsche. Joyful Wisdom. Trans. T. Common. 1886.

ընթացիկ նախագիծ} {project in progress

What is real about the city? What is imaginary or phantasmagorical in it? How does the city construct its dwellers’ subjectivities? How do the dwellers construct the city both as an imaginary landscape and a material site of inhabitance? How does the city map our bodies? How do our bodies map the cityscape? What is queer about the city? How is it possible to appropriate the semiotic urban landscape in a queer way and for queer ends? What kind of empowerment does such appropriation entail for marginalized queer communities? How is it possible to project a queer gaze onto the city through our subjective experiences and past memories, thus open space also for a retroactive appropriation? How do we map our bodies/selves onto the body of the city? What is queer about such mapping?

Queering Yerevan is a collaborative project of queer and straight artists, writers, cultural critics, and activists to be realized within the framework of the QY collective. It takes as its point of departure concrete mnemonic experiences of concrete queer artists in a specific time and space: Yerevan, 2000s.

The project of self-mapping is a research-based initiative that takes topography as both a material and medium, as a work of artistic symbolization and translation. Rather than offering a so-called “objective” mapping of the city space, the project of self-mapping can be imagined as a fabric woven from personal histories, half-forgotten, half-distorted memories, i.e., sites of remembering and erasure.

We will explore the radical possibilities of subversion through envisioning the city—its landscape, the social dynamics, places, people, movements—differently from predefined topographies, signs and symbols that bring out the politics of prohibition and licensing, inclusion and exclusion determined by the normative mechanisms of power. The project is about queering the city/map and also queering the self.

ընթերցասրահ} {reading room

acker, in memoriam to identity
acker, pussy, king of the pirates
agabian, princess freak
aristophanes, lysistrata
baldwin, giovanni's room
barnes, ladies almanack
barnes, nightwood
barnes, ryder
bolaño, nocturno de chile
bourdieu, the rules of art
breton, nadja
butler, bodies that matter: on the discursive limits of sex
butler, gender trouble
carson, eros the bittersweet
cixous, vivre l'orange
de beauvoir, faut-il brûler sade?
de beauvoir, le deuxième sexe
de certeau, arts de faire
derrida, archive fever
derrida, feu la cendre
derrida, l'écriture et la différence
derrida, of hospitality
ellison, invisible man
fanon, les damnés de la terre
faulkner, absalom, absalom!
faulkner, the sound and the fury
foucault, histoire de la folie
foucault, histoire de la sexualite
foucault, surveiller et punir: naissance de la prison
frame, a state of siege
frame, faces in the water
frame, scented gardens for the blind
frame, the edge of the alphabet
freud, civilization and its discontents
gilman, herland
gilman, the yellow wallpaper
ginsburg, kaddish
gladman, the activist
hejinian, a thought is the bride of what thinking
hejinian, happily
hejinian, the language of inquiry
hejinian, writing is an aid to memory
irigaray, ce sexe qui n'en est pas un
irigaray, speculum de l'autre femme
joyce, a portrait of the artist as a young man
joyce, ulysses
kristeva, black sun
kristeva, powers of horror
leduc, la bâtarde
lorde, zami
marcom, a brief history of yes
marcom, the daydreaming boy
morrison, beloved
morrison, jazz
morrison, playing in the dark
muscio, cunt
nichanian, la perversion historiographique
nietzsche, die fröhliche wissenschaft
perec, la disparition
ranciere, the ignorant schoolmaster
ranciere, the politics of aesthetics
reed, blues city
reed, the terrible twos
reed, yellow back radio broke-down
rhys, wide sargasso sea
silverman, male subjectivity at the margins
silverman, the threshold of the visible world
sontag, on photography
stein, a novel of thank you
stein, how to write
stein, lucy church amiably
stein, the autobiography of alice b. toklas
valenzuela, he who searches
wilde, the picture of dorian gray
wittig, les guérillères
woolf, a room of one's own
woolf, mrs. dalloway
woolf, three guineas
woolf, to the lighthouse
бахтин, проблемы поэтики достоевского
драгомощенко, фосфор
маяковский, клоп
маяковский, про это
шкловский, ZOO, или письма не о любви
шкловский, гамбургский счет
шкловский, третья фабрика
эйзенштейн, будущее звукового фильма
եսայեան, աւերակներուն մէջ
կուրղինյան, երկերի ժողովածու
չարենց, սոմա
պըլտեան, անունը լեզուիս տակ