June 9, 2008

Բաթլերի կատարողական ակտերը

Անժելան գրում է.

Ugharkum em Butleri targmanutyan het kapvats vorosh terminabanakan xndirner. Kuzei tesakan qnnarkumnern ughekceink naev targmanakan qnnarkumnerov. Orinak, ekeq kardalu hamar verjnajamket nshnakenk hunisi 6-y, isk qnnarkumy sksenk amsi 7-in. bolorid nerdrumy shat karevor e. Arpi, Asya, Lusya, Tatev...kmianayiq (myus inqnystinqyan miatsoghnerin chem nshum:))?

1. Performative terminy, vor Butleri hamar arantsqayin e targmanel em kataroghakan. Yndhanrapes performativutyuny shat-shat hstak sahmanum chuni, bayts yndhanur asats` sheshty dnum e voch te imasti u nshanakutyan vra, ayl gortsoghutyan. -Aysinqn voch te phenomenn inch e nshanakum, ayl inch e anum kayun imasti het. Husov em karoghatsa bacatrel. Xndrum em, myusnern el pordzen lratsnel sahmanumy.

Ընդունելով, որ performative տերմինը գործածվում է, ըստ իս, ի հակառակ բնական էությանը (natural essence), որը կարծր հասկացություն է` կատեգորիկ (բնական) Կին, որով չափանշվում են շատ ֆեմինիստներ` հիմնականում սպիտակամորթ հետերոսեռական կանայք, այլ ոչ թե պատմա-հասարակական կառույց, ապա Բաթլերի այսպես-ասած թատերական կոնցեպտը, կամ ինչպես ես եմ հասկանում` ընդօրինակման արարողությունը (mimesis), օրինակ` ստեղծվում է մի առասպելական մոդել ու ապա ընդօրինակվում իրական կյանքում (աղջկա նման քեզ պահիր), ընդօրինակվում այնպես որ լավ իրականացման (կատարման) պրոցեսում դառնում է սեփական, սեփականացվում է ու ստանում էության բնույթ, ուրեմն Բաթլերի տերմինը բխում է ներկայացման, կատարման, խաղալու գաղափարից, ինչ-որ առասպելական մոդելի ներկայացում, կատարում, սեփականացում:

Բաթլերը գրում է.

Consider gender, for instance, as a corporeal style, an “act,” as it were, which is both intentional and performative, where “performative” itself carries the double-meaning of “dramatic” and “non-referential.”

Gender reality is performative which means, quite simply, that it is real only to the extent that it is performed. It seems fair to say that certain kinds of acts are usually interpreted as expressive of a gender core or identity and that these acts either conform to an expected gender identity or contest that expectation in some way. [. . .] This implicit and popular theory of acts and gestures as expressive of gender suggests that gender itself is something prior to the various acts, postures, and gestures by which it is dramatized and known; indeed, gender appears to the popular imagination as a substantial core which might well be understood as the spiritual or psychological correlate of biological sex. If gender attributes, however, are not expressive but performative, then there is no preexisting identity by which an act or attribute might be measured.

Կարծում եմ որ Անժելայի թարգմանած <կատարողական> տերմինը փոխանցում է այս գաղափարը, այն մատնանշում է որ գենդերը ոչ թե բնական է, այլ կառուցված. կառաջարկեի նաև մեկ այլ տերմին որ շեշտում է Բաթլերի տերմինի արտառոց ու անկայուն, նույնիսկ թատերական երանգը –-> խաղարար:

5 comments:

  1. խաղարար հետաքրքիր տերմին է։ Միգուցե կտարողականն ու խաղարարը միացնենք, դառնա կատաղարա՞ր :)) Մյուսներն ի՞նչ կարծիք ունեն տերմինի թարգմանության առնչությամբ։

    ReplyDelete
  2. երկուսն էլ կարելի է օգտագօրծել բայց տարբեր դեպքերում
    խաղարար շատ թատերական է

    ReplyDelete
  3. gnalov indz aveli e dur galis "kataroghakan" termine. ughaki naxadasutyan mej u aid contextum chisht e hnchum.

    ReplyDelete
  4. OK. Մնա կատարողական։ Հուսով եմ եկող մի քանի շաբաթվա ընթացքում վերջնական ղմբագրել, միգուցե մի տեղ տպենք։ Իսկ եթե կոնկրետ Բաթլերի տեսությանը գան, ի՞նչ են կարծում մյուսները –եթե ինքնությունը կրկնաբար կատարվող ակտերի միջոցով է կառուցվում, այդ դեպքում ինչպե՞ս է հնարավոր որևէ բան փոխել։ Ու ընդհանրապես՝ արդյոք Բաթլերը բացառու՞մ է ընդհանրապես փոփոխության հնարավորությունը, երբ հակադրվում է գործոնության տեսություններին։

    ReplyDelete
  5. Ա,

    մնացած հարցերիդ պատասխանները`

    2.Constitution-kazmavorum, baghadrutyun, te karutsvatsq?

    քանի որ խոսքը գնում է "ժամանակի ընթացքում դանդաղ, աստիճանաբար կազմավոր(վ)ող ինքնության" մասին, ապա ստրուկտուրալիզմի "կառույց", "կառուցվածք", "կառուցվածքային" տերմինն ինձ ամենաճիշտն է թվում:


    3. Act-y petk e tvyal contextum targmanel gortsoghutyun, te toghnenk act?

    երևի թողնենք "ակտ" . .

    4. arje ardyoq taboo-n argelq targmanel, isk sanction - y henc edpes el mna?

    social sanction -- հասարակական պատժամիջոց

    5. Nor tarberakum, vortegh handipel em "dramatizing" terminin,
    bemakanatsman naxnakan tarberaki poxaren grel em "dramatiktsum". inch kases?

    թատերականցում?? բայց բեմականացումն էլ վատ չէ . .

    ReplyDelete