Գլխ 6

>>>

Հոդված 91. Հայաստանի Հանրապետթյնմ արդարադատթյնն իրականացնմ են միայն դատարանները` Սահմանադրթյանը եւ օրենքներին համապատասխան:

Օրենքով նախատեսված դեպքերմ դատավարթյնն իրականացվմ է երդվյալների մասնակցթյամբ:

Հոդված 92. Հայաստանի Հանրապետթյան ընդհանր իրավասթյան դատարաններն են. առաջին ատյանի դատարանները, վերաքննիչ դատարանները եւ վճռաբեկ դատարանը: Հայաստանի Հանրապետթյնմ գործմ են նաեւ տնտեսական, զինվորական, ինչպես նաեւ օրենքով նախատեսված այլ դատարաններ:

Արտակարգ դատարանների ստեղծմն արգելվմ է:

Հոդված 93. Օրինական ժի մեջ մտած վճիռները, դատավճիռները եւ որոշմները վճռաբեկ դատարանմ վերանայվմ են գլխավոր դատախազի, նրա տեղակալների կամ հատկ արտոնագիր նեցող եւ վճռաբեկ դատարանմ գրանցված փաստաբանների բողոքների հիման վրա:

Հոդված 94. Դատական մարմինների անկախթյան երաշխավորը Հանրապետթյան Նախագահն է: Նա գլխավորմ է արդարադատթյան խորհրդը:

Արդարադատթյան նախարարը եւ գլխավոր դատախազը խորհրդի փոխնախագահներն են:

Խորհրդի կազմի մեջ մտնմ են նաեւ Հանրապետթյան Նախագահի կողմից հինգ տարի ժամկետով նշանակվող տասնչորս անդամ, որոնցից երկսը` իրավաբան գիտնական, ինը` դատավոր, երեքը` դատախազ:

Խորհրդի երեքական անդամ նշանակվմ են առաջին ատյանի դատարանների, վերաքննիչ դատարանների եւ վճռաբեկ դատարանի դատավորներից: Դատավորների ընդհանր ժողովները յրաքանչյր տեղի համար գաղտնի քվեարկթյամբ առաջադրմ են երեքական թեկնած:

Խորհրդի դատախազ անդամների թեկնածթյնները առաջադրմ է գլխավոր դատախազը:

Հոդված 95. Արդարադատթյան խորհրդը`

1) արդարադատթյան նախարարի առաջարկով կազմմ եւ Հանրապետթյան Նախագահի հաստատմանն է ներկայացնմ դատավորների պաշտոնական պիտանիթյան եւ ծառայողական առաջխաղացման ամենամյա ցցակները, որոնց հիման վրա կատարվմ են նշանակմները.

2) գլխավոր դատախազի առաջարկով կազմմ եւ Հանրապետթյան Նախագահի հաստատմանն է ներկայացնմ դատախազների պաշտոնական պիտանիթյան եւ ծառայողական առաջխաղացման ամենամյա ցցակները, որոնց հիման վրա կատարվմ են նշանակմները.

3) առաջարկմ է վճռաբեկ դատարանի, նրա պալատների նախագահների եւ դատավորների, վերաքննիչ, առաջին ատյանի եւ այլ դատարանների նախագահների թեկնածթյնները, եզրակացթյն է տալիս արդարադատթյան նախարարի ներկայացրած մյս դատավորների թեկնածթյնների վերաբերյալ.

4) եզրակացթյն է տալիս գլխավոր դատախազի կողմից ներկայացված գլխավոր դատախազի տեղակալների եւ դատախազթյան կառցվածքային ստորաբաժանմները գլխավորող դատախազների թեկնածթյնների վերաբերյալ.

5) առաջարկ է ներկայացնմ դատավորներին եւ դատախազներին որակավորման դասեր շնորհել մասին.

6) առաջարկ է ներկայացնմ դատավորի լիազորթյնները դադարեցնել, դատավորին կալանավորել, դատական կարգով վարչական կամ քրեական պատասխանատվթյան ենթարկել համաձայնթյն տալ մասին.

7) դատավորներին ենթարկմ է կարգապահական պատասխանատվթյան: Դատավորին պատասխանատվթյան ենթարկել հարցերը քննելիս՝ արդարադատթյան խորհրդի նիստերը վարմ է վճռաբեկ դատարանի նախագահը: Հանրապետթյան Նախագահը, արդարադատթյան նախարարը եւ գլխավոր դատախազը այդ նիստերին չեն մասնակցմ.

8) Հանրապետթյան Նախագահի հարցմամբ կարծիք է հայտնմ ներման հարցերի վերաբերյալ:

Արդարադատթյան խորհրդի գործնեթյան կարգը սահմանվմ է օրենքով:

Հոդված 96. Դատավորը եւ սահմանադրական դատարանի անդամը անփոփոխելի են: Դատավորը պաշտոնավարմ է մինչեւ իր 65 տարին, իսկ սահմանադրական դատարանի անդամը` 70 տարին լրանալը: Նրանց լիազորթյնները դադարեցվմ են միայն Սահմանադրթյամբ եւ օրենքով նախատեսված դեպքերմ եւ կարգով:

Հոդված 97. Արդարադատթյն իրականացնելիս՝ դատավորը եւ սահմանադրական դատարանի անդամը անկախ են եւ ենթարկվմ են միայն օրենքին:

Դատավորի եւ սահմանադրական դատարանի անդամի գործնեթյան երաշխիքները եւ պատասխանատվթյան հիմքերն կարգը սահմանվմ են օրենքով:

Հոդված 98. Դատավորը եւ սահմանադրական դատարանի անդամը չեն կարող զբաղեցնել պետական այլ պաշտոն կամ կատարել վճարովի այլ աշխատանք, բացի գիտական, մանկավարժական եւ ստեղծագործական աշխատանքից:

Դատավորը եւ սահմանադրական դատարանի անդամը չեն կարող լինել որեւէ կսակցթյան անդամ կամ զբաղվել քաղաքական գործնեթյամբ:

Հոդված 99. Սահմանադրական դատարանը կազմված է ինն անդամից, որից հինգին նշանակմ է Ազգային ժողովը, չորսին` Հանրապետթյան Նախագահը:

Հոդված 100. Սահմանադրական դատարանն օրենքով սահմանված կարգով`

1) որոշմ է օրենքների, Ազգային ժողովի որոշմների, Հանրապետթյան Նախագահի հրամանագրերի, կարգադրթյնների, կառավարթյան որոշմների համապատասխանթյնը Սահմանադրթյանը.

2) մինչեւ միջազգային պայմանագրի վավերացմը որոշմ է նրանմ ամրագրված պարտավորթյնների` Սահմանադրթյանը համապատասխանթյան հարցը.

3) լծմ է հանրաքվեների, Հանրապետթյան Նախագահի եւ պատգամավորների ընտրթյնների արդյնքների հետ կապված վեճերը.

4) անհաղթահարելի կամ վերացած է ճանաչմ Հանրապետթյան Նախագահի թեկնածի համար առաջացած խոչընդոտները.

5) եզրակացթյն է տալիս Հանրապետթյան Նախագահին պաշտոնանկ անել հիմքերի առկայթյան մասին.

6) եզրակացթյն է տալիս Սահմանադրթյան 55 հոդվածի 13 եւ 14 կետերով նախատեսված միջոցառմների մասին.

7) եզրակացթյն է տալիս Հանրապետթյան Նախագահի` իր լիազորթյնների կատարման անհնարինթյան մասին.

8) եզրակացթյն է տալիս սահմանադրական դատարանի անդամի լիազորթյնները դադարեցնել, նրան կալանավորել, դատական կարգով վարչական կամ քրեական պատասխանատվթյան ենթարկել մասին.

9) օրենքով նախատեսված դեպքերմ որոշմ է կայացնմ կսակցթյան գործնեթյնը կասեցնել կամ արգելել մասին:

Հոդված 101. Սահմանադրական դատարան կարող են դիմել`

1) Հանրապետթյան Նախագահը.

2) պատգամավորների առնվազն մեկ երրորդը.

3) Հանրապետթյան Նախագահի եւ պատգամավորթյան թեկնածները` ընտրթյնների արդյնքների հետ կապված վեճերով.

4) կառավարթյնը` Սահմանադրթյան 59 հոդվածով նախատեսված դեպքմ:

Սահմանադրական դատարանը գործեր քննմ է միայն համապատասխան դիմմի առկայթյան դեպքմ:

Հոդված 102. Սահմանադրական դատարանը ընդնմ է որոշմներ եւ եզրակացթյններ` դիմմ ստանալց ոչ շ, քան երեսն օր հետո:

Սահմանադրական դատարանի որոշմները վերջնական են, վերանայման ենթակա չեն եւ ժի մեջ են մտնմ հրապարակման պահից:

Սահմանադրական դատարանը Սահմանադրթյան 100 հոդվածի 1-4 կետերով նախատեսված հարցերը լծմ է անդամների ընդհանր թվի ձայների մեծամասնթյամբ, իսկ 5-9 կետերով նախատեսված հարցերը` առնվազն երկ երրորդով:

Հոդված 103. Հայաստանի Հանրապետթյան դատախազթյնը միասնական, կենտրոնացված համակարգ է, որը ղեկավարմ է գլխավոր դատախազը:

Դատախազթյնը`

1) օրենքով նախատեսված դեպքերմ եւ կարգով հարցմ է քրեական հետապնդմ.

2) հսկողթյն է իրականացնմ նախաքննթյան եւ հետաքննթյան օրինականթյան նկատմամբ.

3) դատարանմ պաշտպանմ է մեղադրանքը.

4) պետական շահերի պաշտպանթյան հայց է հարցմ դատարան.

5) բողոքարկմ է դատարանների վճիռները, դատավճիռները եւ որոշմները.

6) հսկողթյն է իրականացնմ պատիժների եւ հարկադրանքի այլ միջոցների կիրառման նկատմամբ:

Դատախազթյնը գործմ է Սահմանադրթյամբ իրեն վերապահված լիազորթյնների շրջանակմ, դատախազթյան մասին օրենքի հիման վրա:

>>>

«Զարուբյանի կանայք»-ի նախորդ հատվածները տես այստեղ >>>